یکی از اتفاقاتی که ممکن است برای یک شرکت سهامی خاص بیافتد، انحلال شرکت سهامی خاص است. شرایطی مختلفی وجود دارد که در صورت وجود این شرایط شرکت باید با انحلال به کار خود پایان دهد. گاهی به دلیل عدم سودآوری یا گاهی به دلیل پایان موضوع فعالیت شرکت، عمر شرکت با انحلال به پایان می رسد. انحلال یک شرکت تجاری مانند مرگ اشخاص حقیقی است و مانند مرگ اشخاص، اثرات خاصی دارد. با انحلال یک شرکت، فعالیت های آن به پایان می رسد و عملیات تصفیه انجام می شود. یعنی بدهی های شرکت پرداخته می شود و مبالغ باقی مانده حاصل از فروش دارایی ها بین شرکا تقسیم می شود.
راه ها و مراحل انحلال یک شرکت و نتایج آن دارای نکات مهمی است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.
شرکت سهامی خاص چیست؟
شرکت سهامی خاص یکی از انواع شرکت های سهامی است که تمام سرمایه آن توسط موسسان تامین می شود و در هنگام ثبت شرکت، موسسان به عنوان افراد سهیم در سرمایه شرکت شناخته می شوند.
شرکت سهامی خاص یکی از پرطرفدارترین انواع شرکت های تجاری برای مالکان کسب و کارها شناخته می شود. قوانین مربوط به شرکت های سهامی در لایحه اصلاحی قانون تجارت در 300 ماده بیان شده است.
دلایل انحلال شرکت سهامی خاص چیست؟
مواردی که می توانند موجب انحلال یک شرکت سهامی خاص شوند، در ماده 199 لایحه اصلاحی قانون تجارت ذکر شده اند:
- به انجام رسیدن موضوعی که شرکت برای آن تشکیل شده یا غیرممکن شدن انجام آن
موسسان یک شرکت سهامی خاص، به دلیلی و برای انجام فعالیت خاصی یک شرکت را تاسیس می کنند. اگر این فعالیت یک کار معین بوده باشد و به اتمام برسد وجود شرکت نیز از دلیل خالی می شود و می توان شرکت را منحل کرد. اگر انجام آن فعالیت به کلی غیرممکن شود نیز چاره ای جز انحلال شرکت وجود ندارد.
- در صورتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد، به محض اتمام آن مدت شرکت منحل می شود. مگر اینکه این مدت تمدید شده باشد.
- هر زمانی که مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام تصمیم به انحلال شرکت بگیرد و حکم به انحلال بدهد.
- در صورتی که شرکت بدهی معوقه داشته باشد و یکی یا جمعی از طلبکاران برای دریافت بدهی خود درخواست انحلال شرکت بدهند، دادگاه می تواند با بررسی دلایل دستور به انحلال شرکت بدهد.
- ورشکستگی شرکت یکی دیگر از دلایل انحلال شرکت سهامی خاص است که در ادامه به آن می پردازیم.
انحلال شرکت سهامی خاص به درخواست ذی نفعان
در کنار مواردی که ذکر شد، افراد ذی نفع از فعالیت شرکت نیز می توانند درخواست انحلال شرکت را داشته باشند. در لایحه اصلاحی قانون تجارت ذکر شده که در چه مواردی ذی نفعان می توانند درخواست انحلال شرکت را داشته باشند:
- زمانی که شرکت تاسیس شده است اما از زمان ثبت آن، هیچ فعالیت مرتبطی با موضوع تاسیس شرکت انجام نشده باشد یا اینکه بیش از یک سال از توقف فعالیت شرکت گذشته باشد. در این شرایط اشخاص ذی نفع برای اعاده منفعت خود می توانند درخواست انحلال شرکت را به دادگاه ارائه کنند.
- در صورتی که مجمع عمومی سالانه در شرکت های تجاری، تا ده ماه پس از تاریخی که در اساسنامه برای آن تعیین شده تشکیل نشود. یکی از نکاتی که در اساسنامه ذکر می شود، مجمع عمومی سالانه است که برای رسیدگی به حساب های مالی باید تشکیل شود. اگر ده ماه از تاریخ معین شده برای مجمع عمومی گذشته باشد و مجمع تشکیل نشده باشد افراد ذی نفع می توانند انحلال شرکت را از دادگاه درخواست کنند.
- در صورتی که همه یا برخی از سمت های هیئت مدیره و مدیرعامل بیش از شش ماه بدون متصدی مانده باشد. اشخاص ذی نفع می توانند در صورت بدون متصدی ماندن مدیرعامل یا یکی از اعضای هیئت مدیره برای بیش از شش ماه، انحلال شرکت سهامی خاص را از دادگاه بخواهند.
انحلال شرکت سهامی خاص به دلیل ورشکستگی
به طور کلی دلایل انحلال شرکت سهامی خاص را می توان به دو دسته تقسیم کرد. مواردی که به تصمیم سهامداران و صاحبان شرکت انجام می گیرد و مواردی که به دستور دادگاه شرکت منحل می شود. ورشکستگی یکی از مواردی است که دادگاه به دلیل آن می تواند دستور به انحلال شرکت دهد. در صورتی که شرکت از پرداخت دیون طلبکاران ناتوان شده باشد، ذی نفعان و طلبکاران می توانند برای رسیدن به طلب خود درخواست انحلال شرکت را به دادگاه ارائه کنند. بعد از حکم دادگاه، شرکت منحل شده و دیون طلبکاران از محل فروش دارایی ها پرداخته می شود.
نتایج انحلال شرکت سهامی خاص
بعد از تصمیم به انحلال شرکت در مجمع عمومی فوق العاده یا انحلال به هر شیوه دیگری، شرکت باید ظرف پنج روز موضوع انحلال را به مرجع ثبت شرکت اطلاع دهد تا مراحل ثبت انحلال شرکت انجام شود. همچنین در جلسه مجمع عمومی فوق العاده باید صورت جلسه انحلال شرکت تنظیم شود. در این صورت جلسه باید یک یا چند نفر به عنوان مدیر تصفیه انتخاب شوند. از این تاریخ به مدت دو سال مدیران تصفیه وظیفه دارند شرکت را تصفیه نمایند. اگر به هر دلیلی مدیران تصفیه موفق نشوند در دو سال عملیات تصفیه را به اتمام برسانند می توانند از دادگاه یا مجمع عمومی فوق العاده درخواست تمدید تصدی خود را بدهند. مهم ترین اتفاقی که پس از انحلال شرکت می افتد، فرآیند تصفیه شرکت است.
تصفیه شرکت سهامی خاص به چه صورت است؟
تصفیه شرکت به معنای پرداخت بدهی ها، دریافت مطالبات و صاف کردن حساب شرکت با بدهکاران و طلبکاران است. مدیر یا مدیران تصفیه باید پس از انحلال شرکت سهامی خاص تعهدات شرکت را اجرا کنند و کارهای جاری شرکت را خاتمه دهند. کارهای تصفیه شرکت شامل فعالیت های زیر است:
- نقد کردن دارایی شرکت
- وصول مطالبات شرکت
- پرداخت دیون شرکت
- تقسیم باقی مانده دارایی شرکت بین سهامداران
چه کسی می تواند به عنوان مدیر تصفیه انتخاب شود؟
در صورتی که انحلال شرکت به حکم دادگاه یا تصمیم مجمع عمومی فوق العاده انجام شده باشد، مدیران شرکت نمی توانند کار تصفیه را به عهده بگیرد. در غیر این صورت این امکان وجود دارد. مگر اینکه در اساسنامه این اختیار از آنها سلب شده باشد. اگر مدیر تصفیه برای تصفیه شرکت تعیین نشده باشد یا مدیر تصفیه به وظایف خود عمل نکرده باشد، هر یک از ذی نفعان می توانند تعیین مدیر تصفیه را از دادگاه درخواست کنند.